นี่เป็นอีกหนึ่งคำถามยอดฮิตในยุคของกล้องดิจิตอล สำหรับช่างภาพมือใหม่ (และอาจจะรวมถึงมือเก่าบางคนด้วย) ที่มักจะสงสัยว่า เมื่อต้องการจะนำภาพที่ถ่ายด้วยกล้องดิจิตอลไปอัดออกมาเป็นรูป หรือจะพิมพ์ลงกระดาษ สักใบ ควรจะใช้ความละเอียดที่เท่าไหร่ดี?

บางคนก็จะบอกว่า ก็ใช้ความละเอียดสูงสุดเท่าที่กล้องมี บางคนก็อาจจะแนะนำที่ความละเอียดที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของแต่ละคน

ซึ่งไม่ว่าใครจะแนะนำความละเอียดที่เท่าใดก็ตามแต่ ผมเชื่อว่าโดยส่วนใหญ่ก็น่าจะมีความละเอียดมากพอสำหรับการพิมพ์ภาพลงบนกระดาษได้ดีอยู่ในระดับนึง แต่ในบทความนี้ ผมจะมาแจกแจงเพิ่มเติมให้ฟังอีกนิดหน่อย เพื่อเสริมความเข้าใจในการเลือกความละเอียดสำหรับงานพิมพ์ภาพ (ทั้งการอัดรูปจากร้านที่ให้บริการ และการพิมพ์ออกทางเครื่องพิมพ์ทั่วไป)

เริ่มต้นตั้งแต่การบันทึกภาพ

ในการบันทึกภาพตั้งแต่แรกนั้น ผมขอแนะนำว่าควรตั้งค่าความละเอียดที่กล้องจะบันทึกได้ ไว้ที่ความละเอียดสูงสุดเสมอ ในกรณีที่จะตั้งค่าความละเอียดที่ต่ำกว่าด้วยความตั้งใจ ควรจะเป็นในกรณีที่

• คุณรู้ว่าความละเอียดที่คุณเลือกไว้นั้นพอสำหรับความต้องการของคุณแล้ว
• คุณมั่นใจแล้วว่าคุณจะไม่ขยายรูปที่ถ่ายนั้นแน่ๆ
• หน่วยความจำ (Memory card) ของกล้องในขณะนั้น มีจำกัด

ถ้านอกเหนือจากนี้ ผมคิดว่ายังไงก็ควรตั้งค่าความละเอียดไว้ที่สูงสุดของกล้องไว้ก่อน ดีที่สุดครับ

ทีนี้มาถึงขั้นตอนการเตรียมไฟล์เพื่อนำไปพิมพ์ (อัดรูป)

โดยปกติส่วนใหญ่ เมื่อเวลามีคำถามแบบนี้เกิดขึ้น ผู้ที่มาให้คำแนะนำส่วนใหญ่จะแนะนำว่า ให้ใช้หลักการคำนวน ความกว้างคูณ 300 และ ความยาว คูณ 300 = ความละเอียดที่เหมาะสม ตัวอย่างเช่น หากต้องการพิมพ์ภาพขนาด 4x6 นิ้ว (ในร้านถ่ายรูปจะเรียกขนาดนี้ว่า 4R ถ้า 5x7 นิ้ว ก็เรียกว่า 5R เป็นต้น) เมื่อใช้สูตรข้างต้น ก็คือ 4x300 และ 6x300 จะเท่ากับ 1200 และ 1800 pixels เมื่อคิดเป็นจำนวนพิกเซลรวม (Pixels) ก็จะเท่ากับ 1200x1800 = 2,160,000 Pixels (สองล้านหนึ่งแสนหกหมื่นพิกเซล) เป็นต้น

จากสูตรการคำนวนข้างต้นนั้น ถามว่าใช้ได้ไหม คำตอบของผมคือ "ใช้ได้ครับ" แต่จากสูตรข้างต้นนี้เป็นเพียงการเตรียมไฟล์ก่อนพิมพ์ โดยใช้สูตรคำนวนการคูณที่ 300 เท่านั้น แต่ในกระบวนการพิมพ์จริงๆนั้น คุณรู้หรือไม่ว่า เครื่องอัดรูปตามร้านถ่ายรูป สามารถแสดงความละเอียดเพื่อฉายแสงลงบนกระดาษได้กี่พิกเซล ตรงส่วนนี้แหล่ะครับที่เป็นกระบวนการสำคัญที่เกี่ยวกับคุณภาพของรูปที่ได้ออกมาด้วย (ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ แสง, สี, ความคมชัด)

ลองคิดกันดูเล่นๆครับว่า สมมุติว่าคุณใช้ไฟล์ที่มีความละเอียด 2 ล้านมาอัดรูปขนาด 4x6 นิ้ว แต่หัวที่ใช้ฉายแสงของเครื่องอัดรูปดิจิตอล มีความละเอียดอยู่ที่ 1024x768 (786,432 พิกเซล ซึ่งความละเอียดระดับนี้ ในวงการ IT ถือว่าเป็นความละเอียดระดับ 1 ล้านพิกเซล) เมื่อนำค่าความละเอียด 2,160,000 หักลบกับ 786,432 จะมีค่าเท่ากับ 1,373,568 นั่นหมายความว่า ความละเอียดในภาพจะหายไป 1,373,568 จุด (ลักษณะนี้ ก็คือการย่อพิกเซลลง) โอกาสที่ภาพของคุณจะมีการจัดเรียงตัวของพิกเซลใหม่ ก็จะมีมากตามไปด้วย เช่น บริเวณเส้นโค้ง หรือเส้นตรงแบบเฉียง จะมีโอกาสเห็นเป็นหยักๆนิดๆ ภาพจะไม่เนียน เพราะการเคลื่อนตัวของพิกเซลอาจทำให้แต่ละจุดทับกัน เหลื่อมกันได้

เริ่มมองเห็นภาพแล้วใช่ไหมครับ ทีนี้คำถามก็คือว่า ในกรณีที่ต้องการภาพขนาด 4x6 นิ้ว แบบยังคงคุณภาพความคมชัดที่เหมือนดูในจอคอมพิวเตอร์ของเราจริงๆ ตอบแบบง่ายๆเลยก็คือ ใช้ความละเอียดเท่ากัน หรือมากกว่าความละเอียดของเครื่องอัดสักเล็กน้อย ก็ถือว่าเพียงพอแล้วครับ (หากใครที่เคยนำฟิล์มไปอัดกับเครื่องดิจิตอล แล้วทางร้านบันทึกไฟล์ลงแผ่นซีดีให้ด้วย จะเห็นว่าไฟล์ไม่ได้ใหญ่โต มโหฬารอะไรเลย แค่หลักร้อยเคเท่านั้น) และบางทีทางร้านอาจจะมีการย่อไฟล์รูปของคุณก่อนทำการพิมพ์ด้วยซ้ำ เพื่อเป็นการประหยัดเวลาในการทำงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่สั่งพิมพ์ (เพราะบางคนเล่นถ่ายมาที่ 8-10 ล้านพิกเซล โดยไม่มีการย่อไฟล์ให้เหมาะสมสำหรับขนาดรูปที่ต้องการพิมพ์ เพราะเข้าใจว่าพิกเซลยิ่งเยอะ ภาพจะยิ่งชัด ความคิดนี้ยังไม่ถูกทั้งหมดนะครับ)

จากข้อมูลข้างบนพอจะสรุปได้ดังนี้ครับ

1. หากไฟล์เล็ก แต่นำมาขยายใหญ่เกินกว่าความเป็นจริงเยอะ ส่วนใหญ่จะไม่ชัด หรืออาจเห็นพิกเซลที่จำลองขึ้นมาโดยซอฟแวร์ที่ใช้ขยาย
2. หากไฟล์รูปมีความละเอียดพอดีกับ ความละเอียดของเครื่องพิมพ์ ภาพที่ได้จะใกล้เคียงกับการดูจากจอคอมพิวเตอร์ ที่การดูแบบ Actual size
3. หากไฟล์รูปมีความละเอียดมากกว่า ความละเอียดของเครื่องพิมพ์ ภาพจะจัดเรียงพิกเซลใหม่ (มากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับการย่อตัวลงมาของไฟล์รูป) หากจัดเรียงใหม่ไม่มาก ก็อาจไม่แตกต่างกับ ข้อ 2. เลย แต่ถ้ามีการจัดเรียงพิกเซลใหม่มากๆ เช่นไฟล์รูปใหญ่มาก (8 ถึง 10 ล้านพิกเซล) แต่ย่อลงมาเพื่อพิมพ์ภาพแค่ 4x6 นิ้ว หากทำการย่อด้วยซอฟแวร์ และใส่ฟิลเตอร์เพิ่มความคม (Sharp filter) ด้วยค่าที่เหมาะสม คุณภาพอาจดูดีกว่าข้อ 2. ก็เป็นได้ (แต่ผมเชื่อว่า ไม่ได้แตกต่างกันมากมายเท่าไหร่) แต่ถ้าไม่ได้ย่อด้วยซอฟแวร์ที่เหมาะสม แต่ให้เครื่องพิมพ์ (Printer) ฉายแสงตามความละเอียดของเครื่องพิมพ์เอง ภาพจะมีโอกาสเกิดเส้นหยักมากกว่า ในบริเวณเส้นโค้งภายในภาพ

เพราะฉะนั้นก่อนนำไฟล์รูปไปอัด หรือพิมพ์ออกทางเครื่องพิมพ์ใดๆ ขอให้คิดก่อนว่ารูปที่ต้องการพิมพ์ คือขนาดเท่าใด? และเครื่องพิมพ์มีความละเอียดสำหรับการพิมพ์ที่เท่าใด (ในกรณีหลังนี้ อาจยากหน่อย) แต่จากประสบการณ์ส่วนตัว ผมขอแบ่งความละเอียดของไฟล์รูป สำหรับการพิมพ์ ดังนี้

ขนาดภาพ ความละเอียดขั้นต่ำ ความละเอียดขั้นสูง 3x5 นิ้ว (3R), 2P, 4P หรือเล็กกว่านั้น 640x480 (307,200 px) 1024x768 (786,432 px) 4x6 นิ้ว (4R), 5x7 นิ้ว (5R), 6x8 นิ้ว (6R) 1024x768 (786,432 px) 1200x1800 (2,160,000 px) 8x10 นิ้ว, 10x12 นิ้ว, 12x15 นิ้ว (A3) 1200x1800 (2,160,000 px) 2160x1440 (3,110,400 px) 16x20 นิ้ว หรือเทียบเท่า A2 3 ล้านพิกเซล (Pixels) ขึ้นไป 4 ล้านพิกเซล (Pixels) 20x24 นิ้ว หรือเทียบเท่า A1 4.5 ล้านพิกเซล (Pixels) ขึ้นไป 5.5 ล้านพิกเซล (Pixels) 24x36 นิ้ว หรือเทียบเท่า A0 6 ล้านพิกเซล (Pixels) 7 ล้านพิกเซล (Pixels)

จากตารางข้างต้น เป็นค่าโดยประมาณนะครับ ไม่ใช่ตัวเลขที่ต้องเป๊ะๆทุกครั้ง ในบางครั้งภาพที่ถ่ายมา อาจจะไม่ได้ใหญ่โตเท่ากับค่าตัวเลขในตาราง ก็ยังสามารถพิมพ์ได้นะครับ โดยการใช้ซอฟแวร์ขยายด้วยการจำลองพิกเซลเสริมเข้าไปในไฟล์ภาพ (interpolated) ตามขนาดที่ต้องการพิมพ์ให้เหมาะสม (แม้จะเป็นเพียงพิกเซลจำลอง ที่ไม่ใช่พิกเซลที่มาจากการบันทึกภาพจริง ก็ยังทำให้ได้รูปที่ดูดีนะครับ อย่าไปคิดมาก 55555)

นี่แหล่ะครับ เมื่อทำความเข้าใจกับเรื่องนี้สักหน่อย คุณก็จะสามารถมั่นใจได้ว่า ภาพที่คุณนำไปพิมพ์นั้น จะมีความคมชัด หรือคุณภาพโดยรวม ใช้ได้หรือไม่ จะได้ไม่ต้องพยายามหาไฟล์ใหญ่ๆไปพิมพ์เท่านั้น (เกินความจำเป็นไปป่าวๆ และอาจเกิดการเรียงตัวใหม่ของพิกเซล ที่อาจจะทำให้คุณภาพเปลี่ยนไปด้วย) ทางร้านที่ให้บริการก็จะได้ไม่ต้องมายุ่งกับการ ย่อขยาย ไฟล์ของเรา โดยไม่จำเป็นด้วยครับ